Kar; Eucaliptus, pinus maritima, acacia dealbata gibi herdemyeşil ve büyük yapraklı ağaç türleri yağan karı yaprakları ve dalları üzerinde tutarlar. Kar üzerine hafif bir yağmur yağacak olursa dallar ve tepe sürgünleri üzerinde çok büyük bir ağırlık oluşur. Bunun sonucu olarak dallar ve hatta tüm gövde bu ağırlığı taşıyamaz ve kırılır. Dikkat edilirse bu ağaç türleri kendi doğal yetişme alanları dışında dikilmiş olan ve bizim için egzotik türlerdir. Fakat bu türleri kullanırken dikkatli olmamız gerekir. Bu tür bitkilerde kar yağışı devam ederken ve yağış kesildikten sonra bu ağaçların dallarını sallayarak üzerinde birikmiş olan kar kütlesi düşürülmelidir.
Nem; Doğu ladinin ( picea orientalis) doğal yayılış alanı haritası ile Doğu Karadeniz dağlarındaki sis oluşumu haritasını birbiri üzerine koyduğumuz zaman, bu iki harita sınırlarının tamamen birbirleriyle çakıştığı görülür. Bu çakışma doğu ladininin doğal yayılışını sınırlayan unsurun yüksek nem olduğu anlamına gelir. Bundan dolayı doğu ladinini gerekmedikçe İç Anadolu, Güneydoğu Anadolu gibi nem bakımından fakir alanlarda kullanmamalıyız. Bazı ağaç ve çalılar iyi gelişebilmek için yüksek rutubet koşulları isterken, bazı türler düşük rutubet koşulları altında da yetişebilmektedir. Yani rutubetsizliğe ve kuraklığa dayanıklı olabilmektedirler. Yer ve tür seçiminde bitkilerin doğal yayılış alanlarındaki rutubet koşullarını dikkate alma zorunluluğu bulunur.
Işık; Odunsu ve otsu bitkilerin neredeyse tamamı bol ışık altında en iyi gelişmeyi gösterir. Fakat sıcaklığa ve kuraklığa dayanamayan bitkiler direkt güneş altında yetiştirilmemelidir. Odunsu bitkiler ışık bitkileri, yarı ışık bitkileri, yarı gölge bitkileri ve gölgeye dayanıklı bitkiler diye sınıflandırılmaktadır. Odunsu bitkilerden kavaklar ışık isteği en yüksek olan bitkilerdir. Gölgede kalan kavaklar ışık azlığından ölürler. Yine ışık isteği çok fazla olan fıstık çamları ancak bol ışık altında gelişebilirler ve ışık almayan dalları çok kısa sürede ölür ve gövdeden ayrılırlar. Bunun sonunda da fıstık çamlarının tepesi şemsiye şeklini alır. Odunsu bitkilerden gölgeye dayanıklı olan kayın, şimşir ve göknar gibi türler kuraklığa ve sıcaklığa karşı dayanıklı olmayan türlerdir.
Rüzgar; Sürekli kuvvetli esen hakim rüzgarın ( lodos, poyraz) bitki gelişmesine ve özellikle bitki formlarına, bitki sağlığı üzerinde çok belirgin etkisi vardır. Rüzgar transpirasyonu ve evaporasyonu attırarak toprağın kurumasına neden olur. Yağmurlama sulama yaparken suyun düzgün dağılımını bozar. Deniz kenarlarında denizden esen kuvvetli hakim rüzgarlar zerreler halinde deniz suyunu taşır ve tuzlu deniz suyu bitkilerin yapraklarını kurutur. Hakim rüzgarlar bitkinin tepe yapısını bozar. Peyzaj alanlarına sürekli yabancı ot tohumlarını taşır. Kuvvetli rüzgarlar ağaç dallarını kırar, zamanından önce yaprak dökülmesine ve yaprak yırtılmalarına neden olur. Sığ köklü ağaç türlerinde ( ladin, huş vb.) ağaçların devrilmesine neden olur. Rüzgarın zararlı etkilerini önlemek için rüzgar perdeleri oluşturulması bakım işleri içinde önemli bir konudur. Tarım alanlarında rüzgar hızını düşürmek amacıyla rüzgar perdesi oluşturmak için kullanılan ağaçların boyları dikkate alınarak belirli aralıklarda şeritler halinde perde ağaçları dikimi yapılmaktadır. Peyzaj alanlarında ise denizden gelen hakim rüzgarların hızını düşürmek amacıyla tuzlu rüzgarlara dayanıklı türlerden, çoğunlukla akasya ve yalancı akasya, alianthus gibi ağaçlar zakkum, ılgın gibi çalı türlerinden perdeler yapılması önerilmektedir. Ayrıca site, tatil köyü, sahil düzenlemeleri, çiftlikler gibi büyük peyzaj alanlarında güney illerimizde servilerden ( cupressuslar), kuzey illerimizde de leylandi (cupressocyparis) ve yalancı servilerden ( chamaecyparis lawsoniana) sınır ve perde ağaçları planlaması ve dikimi yapılması gerekli görülmektedir. Bu ağaçlar hem sınırlama hem de rüzgar perdesi, gürültü perdesi gibi görevler üstlenir. Peyzaj alanlarında rüzgar perdeleri durgun bir hava oluşturarak bu alanlarda hem çim ve bitkiler üzerine zararlı etkileri olan rüzgar hızını düşürmekte hem de o peyzaj alanında yaşayan insanların mutluluğuna katkı sağlaması da peyzaj düzenlemelerinin farklı bir yönünü oluşturmaktadır. Rüzgar perdesi oluşturmak amacıyla dikilmesi gereken ağaçlar yere kadar dallanan ve herdemyeşil ağaç türleri olmalıdır. Ayrıca fırtına devrilmesine dayanıklı olması için kazık köklü ağaçlar olmalıdır. Rüzgar perdesi ağaçlarının doğal budama ile gövde boşluğu oluşturması halinde bu boşlukları dolduracak çalı ve küçük ağaçlar kullanılmalı, kademeli bir yapı oluşturulmalıdır. Ayrıca daha dekoratif bir görüntü elde etmek amacıyla perde ağaçlarında form budaması yapılmalı ve ağaçlardan oluşan duvarlar yaratılmalıdır.
Bu yazımızda kullandığımız kaynak Prof. Dr. Cemil Ata' nın " Peyzaj Bakım Teknikleri" kitabıdır. Siz peyzaj ve bahçe bakımıyla ilgilenen dostlarımıza temin edilmesini şiddetle önerdiğimiz bir başucu kitabıdır. Başka bir yazımızda görüşmek üzere iyi çalışmalar.
Comentarios